กีฬาพื้นบ้าน

กีฬาพื้นเมืองหรือกีฬาพื้นบ้าน กับการละเล่นพื้นเมืองหรือการละเล่นพื้นบ้าน คำสองคำปัจจุบัน เป็นคำที่เกือบจะแยกกันไม่ออกว่าเป็นอย่างไร และสามารถนำไปเล่นหรือแข่งขันทดแทนกันได้ โดยบางครั้งก็สามารถนำเอาการละเล่นพื้นบ้านมาแข่งขันเป็นกีฬา เช่น การเล่นเดินโถกเถก ก็สามารถนำมาแข่งขันเป็นแข่งวิ่งโถกเถกได้ เพื่อให้เกิดความเข้าใจตรงกัน จึงขอจำแนกคำ 2 คำ ดังนี้

1.
กีฬาพื้นเมืองหรือกีฬาพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมประเภทการแข่งขัน ประกอบด้วยพฤติกรรมการเล่นแบบอิสระ ไม่มีผู้ใดบังคับ ผู้เล่น ๆ ด้วยความสมัครใจ มีกฎกติกาการเล่น กำหนดเวลา กำหนดสถานที่ และมีการแข่งขันระหว่างผู้เล่นอย่างน้อย 2 ข้าง ผู้เล่นไม่อาจรู้ล่วงหน้าว่าฝ่ายใดจะเป็นฝ่ายแพ้หรือชนะ การเล่นอาจมีการสวมบทบาท หรืออาจมีการกินตัว แต่โดยคำทั่วๆ ไปแล้ว ผู้เล่นไม่ได้รับสิ่งตอบแทน กีฬาพื้นเมืองหรือกีฬาพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมที่นิยมเล่นกันในหมู่คนแต่ละท้องถิ่นแต่ละพื้นที่ ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันออกไปตามสภาพท้องถิ่น และภาษา เช่น "ไล่จับ" อเมริกาเรียก "Tag" นิวซีแลนด์เรียก "Tag หรือ Tug" ชักเย่อ อเมริกาเรียก Tug-of-War นิวซีแลนด์เรียก Tug-O-War
2.
การละเล่นพื้นเมือง หรือการเล่นพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมที่ไม่มีการแข่งขัน ไม่มีการแบ่งผู้เล่นออกเป็นฝ่ายเพื่อการแข่งขัน การเล่นประเภทนี้จึงไม่มีการแพ้-ชนะกัน ส่วนมากไม่มีกติกาที่แน่นอนตายตัว แต่อาจมีการสวมบทบาท เช่นเป็นคนชื้อ คนขาย หรือเป็นนาค เป็นญาติพี่น้อง การละเล่นพื้นเมืองจึงเป็นการแสดงใดๆ อันเป็นประเพณีนิยมในท้องถิ่น และเล่นกันในระหว่างประชาชนเพื่อความรื่นเริงในฤดูกาล ไม่เป็นอาชีพหรือเพื่อหารายได้ จะมีดนตรีหรือการขับร้อง หรือการฟ้อนรำประกอบก็ได้

กีฬาพื้นเมืองหรือกีฬาพื้นบ้านของไทยมีอยู่มากมาย แต่พอแยกออกได้เป็น 2 ประเภท คือ กีฬาในร่ม และกีฬากลางแจ้ง ซึ่งเป็นกีฬาที่ไม่มีกฎเกณฑ์บังคับมากมายนัก โดยมุ่งเน้นเพื่อความสนุกสนานมากกว่าการแพ้-ชนะ ปัจจุบันกีฬาพื้นเมือง หรือกีฬาพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมที่นิยมเล่นกันในแต่ละภาคที่มีรูปแบบและวิธีการเล่นที่แตกต่างกันออกไป โดยเฉพาะในวัยเด็กสามารถเล่นได้ในทุกโอกาส เพื่อความสนุกสนานเพลิดเพลิน ผู้ใหญ่จะนิยมเล่นกันในช่วงที่เป็นเวลาว่างหรือเสร็จสิ้นภาระกิจหน้าที่ประจำ เช่น สิ้นฤดูเก็บเกี่ยว เพื่อเป็นการพักผ่อน และออกกำลังกาย ตลอดจนเป็นการเชื่อมความสามัคคีในหมู่คฯะ กีฬาพื้นบ้านเป็นกิจกรรมที่ใช้อุปกรณ์การเล่นที่ไม่ยุ่งยาก และสามารถหาได้ในท้องที่นั้นๆ ไม่มีกฎ หรือกติกามากมายนัก